����ֱ��

Zijn er specifieke groepen die roken?

KOCKEN: “Een ongezonde levensstijl, waaronder roken, kom je vaker tegen in de lagere sociale klassen. Dat is begrijpelijk. Als je nauwelijks de kosten van je kinderen kunt betalen en je woont in een slecht huis in een onveilige buurt, heb je dringender zorgen. Onderzoek heeft aangetoond dat financiële stress een belemmerende factor is bij het stoppen met roken. Daarbij is tabak erg verslavend.”

BEEN: “Dit heeft ook een fysiologische reden. De tabaksindustrie heeft jarenlang allerlei stoffen toegevoegd aan sigaretten om de afhankelijkheid te vergroten. Die stoffen veroorzaken een sensatie in je brein waardoor je denkt: hier moet ik meer van hebben.”

KOCKEN: “Ja, de industrie wist al lang hoe dodelijk haar producten waren. Overigens ligt onze focus niet alleen op arme wijken. Ook een grote groep studenten rookt, zij het niet allemaal dagelijks. Uit onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat onder hoger opgeleiden veel 20-24-jarigen af en toe roken, maar de groep van 25-30 jaar weer meer dagelijks. Mogelijk is ook dit een uitlaatklep van stress.”

Is stoppen met roken niet gewoon een keuze?

KOCKEN: “Vanuit de gezondheidspsychologie weten we dat slechts een beperkt gedeelte van het menselijk gedrag bewust is. We handelen grotendeels vanuit automatismen. Een sigaret opsteken is een rustmoment, iets wat troost biedt. Daar denk je niet over na. Naast alle zorgen die veel mensen in achterstandswijken hebben, is er te weinig ruimte in de hersenen om te werken aan een overwogen gedragsverandering. Daar doen we onderzoek naar. Een theorie is dat, als we hun problemen op financieel gebied zouden verlichten, ze bewuster gaan nadenken over hun rookgedrag.”

Met wie werkt ESSB hierin samen?

KOCKEN: “De activiteiten die ik schetste, vallen binnen het project Grip en Gezondheid. Dat is weer een onderdeel van het expertisecentrum ��𲹱��ٳ��’R, waarmee we de ambitie hebben om kwetsbare groepen te stimuleren tot gezonde keuzes: vaker bewegen, gezonde voeding en niet meer roken. ��𲹱��ٳ��’R zijn we samen met de gemeente Rotterdam gestart in 2017, onder leiding van prof. Semiha Denktaş. En uiteraard trekken we ook binnen de EUR samen op, bijvoorbeeld met de economische en medische wetenschappen. We betrekken het hele sociale domein. Gedragsverandering is per definitie ambitieus, zeker als het gaat om zoiets verslavends als roken. Maar we boeken succes en gaan zeker nog vier jaar door. Dus nee, ik zit niet in een torentje op Woudestein. Juist de verbinding met partners in de stad maakt mijn werk boeiend en nuttig.”

Hoe is de samenwerking op medisch vlak?

BEEN: “Die is heel breed. Een mooi voorbeeld is de Taskforce Rookvrije Start. Hierin zijn beleidsmakers en zorgprofessionals verenigd, die betrokken zijn bij zwangerschap en het jonge leven. We zaten aan tafel bij het Nationaal Preventieakkoord uit 2018, dat onder meer inzet op een rookvrije generatie. Zoals gezegd, dit doen we niet met een opgeheven vingertje. Een zwangere vrouw weet zelf ook wel dat ze beter kan stoppen met roken. Wij helpen haar daarbij vanuit onze expertise. In het Erasmus MC doen we onderzoek, gefinancierd vanuit diverse gezondheidsfondsen. Hierdoor hebben we onder meer een studie gedaan naar effectief tabaksbeleid in het buitenland. In sommige landen is het verboden om in de auto te roken als er kinderen meerijden. De concentratie fijnstof in een auto waarin wordt gerookt, is nog elf keer hoger dan in een café. De regelgeving bleek effectief: het aantal kinderen dat wordt blootgesteld aan tabaksrook, nam af met ruim eenderde. Als Nederland kunnen we hiervan leren. Verder bekijken we met de gemeente hoe we het aantal rookvrije zones kunnen uitbreiden. Op de Kop van Zuid is er nu ook één. Maar ook binnen de universiteit werken we samen. Met prof. Hans van Kippersluis onderzoeken we hoe we rokers via een beloning kunnen stimuleren te stoppen.”

Een rookvrije generatie in 2035

BEEN: “Dat is zó belangrijk. En ik geloof er ook in, de publieke opinie beweegt steeds meer onze kant uit. We groeien naar een samenleving waarin roken steeds minder de norm is. Maar nogmaals, ik wil rokers niet buitensluiten. Laten we ze liever effectieve hulp bieden.”

KOCKEN: “Het is ook niet gemakkelijk voor de mensen, met al die stimuli die ons aanzetten tot consumptie. Daarom is gezondheidspsychologie een belangrijk vak. Als we weten hoe mensen omgaan met informatie, kunnen we het individu helpen, maar vooral ook de gezondheid op bevolkingsniveau verbeteren.”