Alle Scholen Verzamelen: kinderen onderzoeken hun ideale sociale omgeving

Hoe ziet de perfecte sociale omgeving van kinderen eruit? Zien kinderen en volwassenen dit op dezelfde manier? Dat onderzochten 3.000 leerlingen samen met wetenschappers dr. Yara Toenders en dr. Karlijn Hermans in het project Alle Scholen Verzamelen. Eloise Swets is de projectleider vanuit het Wetenschapsknooppunt van Erasmus Universiteit Rotterdam: “De kinderen zijn zo enthousiast over zelf onderzoek doen. Het is ook heel bijzonder dat ze zelf een dag onderzoeker zijn.”

Blijheid in de klas

“De sociale omgeving is het geheel van sociale, culturele en levensbeschouwelijke factoren dat van invloed is op menselijk gedrag. De school, vrienden, stad en familie zijn er allemaal onderdeel van”, vertelt neurowetenschapper Yara.

Voor het onderzoek naar de perfecte sociale omgeving hebben de kinderen een sleutelfiguur op school, thuis of in de wijk geïnterviewd. Dat kan een wijkagent zijn of de directeur van de school. De kinderen maakten een top vijf van aspecten die zij belangrijk vinden voor hun ideale sociale omgeving. Voorbeelden zijn luisteren naar anderen, leuke klasgenoten of behulpzaam zijn. De sleutelfiguur moest de top vijf naar eigen inzicht herordenen. Grote vraag: denken kinderen en volwassenen hetzelfde over de sociale omgeving van kinderen?

Eloise en Yara zijn samen op een Rotterdamse school gaan kijken tijdens de onderzoeksdag. Daar bleek dat de kinderen er veel plezier in hadden. “Het is mooie aan dit project is dat de kinderen op een laagdrempelige manier met onderzoek bezig zijn. Het is ook bijzonder om op zo’n jonge leeftijd onderzoek te doen. Ze doorlopen alle stappen van een gedegen onderzoek: van gegevens verzamelen tot de conclusie presenteren. Ze waren nog enthousiaster dan verwacht en namen hun rol serieus”, aldus Eloise.

Yara: “Bepaalde kleine dingen vonden ze heel leuk. Ze moesten de sleutelfiguur welkom heten bij het gesprek en bijvoorbeeld iets te drinken aanbieden. Dat doen ze nooit en vonden dat erg bijzonder.”

Ontwikkeling van jongeren

Yara is als onderzoeker geïnteresseerd in de ontwikkeling van jongeren: “Met name in de sociale omgeving van jongeren. Tijdens de kindertijd en adolescentie verandert er een hoop in de sociale omgeving. Vriendjes worden bijvoorbeeld belangrijker. Tijdens corona is de sociale omgeving van kinderen ingeperkt door keuzes van volwassenen. Hoe kinderen nu naar hun sociale omgeving kijken is daarom een passend onderwerp.”

"Hoe goed wordt er naar kinderen geluisterd? Luisteren docenten beter dan directeuren?"

“De uitkomsten sturen de scholen naar ons op. Wij gaan met ons team verder onderzoek doen door de resultaten van alle scholen te combineren”, vertelt Yara. “Hoe goed wordt er naar kinderen geluisterd? Luisteren docenten beter dan directeuren? Is er verschil tussen stad en platteland? Dat zijn een aantal vragen waar we antwoord op willen krijgen.”

Dit is de derde editie van Alle Scholen Verzamelen. Eloise: “Onze universiteit trok dit jaar het project. Vorige keer werd de kwaliteit van slootwater in Nederland onderzocht door TU Delft.”

Verschil docent en directeur

De voorbereiding kostte veel tijd. Daarom was Eloise blij om het project in het echt te zien. “Je stuurt zoveel mails naar scholen. Het bestaat eerst alleen op je computer. En in de klas zagen we de kinderen die daar enthousiast mee aan de slag gingen. Het leefde echt in de klas.”

Bij Yara viel gelijk een aantal zaken op in de klas. “Een groepje kinderen in een klas waar wij langs zijn geweest, sprak met een directeur en een gymleraar. Daar zat al zoveel verschil tussen. Het beeld van de kinderen over hun sociale omgeving kwam veel meer overeen met het beeld van de gymdocent. Dat kan komen doordat een docent dichter op de kinderen zit en dus beter weet wat ze willen. Maar om hier een conclusie uit te trekken, gaan we eerst de resultaten van alle leerlingen combineren.”

“De belangrijkste uitkomst van een groep was dat je je moet aanpassen aan anderen."

Na de dataverzameling presenteerden de kinderen hun resultaten, net zoals onderzoekers doen. Aan wie en hoe mochten ze zelf weten. Daar kwamen creatieve oplossingen uit. “Dat is zo leuk om te zien”, vertelt Eloise. “De belangrijkste uitkomst van een groep was dat je je moet aanpassen aan anderen. Daar hebben ze een rap over gemaakt om het te presenteren. Het laat zien dat kinderen vaak zoveel creatiever zijn dan volwassenen. En dat het goed is dat we naar kinderen luisteren.”

Alle Scholen Verzamelen